İstanbul- Cumhurbaşkanı Erdoğan: Kadın elinin değdiği yerde huzur ve düzen olur (Geniş haber)
İstanbul- Cumhurbaşkanı Erdoğan: Kadın elinin değdiği yerde huzur ve düzen olur (Geniş haber)
İstanbul- Cumhurbaşkanı Erdoğan: Kadın elinin değdiği yerde huzur ve düzen olur (Geniş haber)
Haber Giriş Tarihi: 05.12.2025 18:09
Haber Güncellenme Tarihi: 05.12.2025 18:09
Kaynak:
DHA
Tuğçe SEZER ODABAŞI-Fırat ALKIZ/İSTANBUL,(DHA) - 'Uluslararası Yerel Yönetimlerde Kadın Zirvesi'nde konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Toplum hayatında olduğu gibi şehir hayatı ve yerel yönetimlerde de kadınların etkin olmaları kritik önemdedir. Çünkü her şehir, insanların topluluk halinde yaşadığı her yerleşim birimi, aynı zamanda o insanların evi, yuvası mesabesindedir. Kadının olduğu yerde barış olur, kadının olduğu yerde birlik olur, kadının olduğu yerde dirlik olur. Kadın elinin değdiği yerde huzur ve düzen olur. Kadının güçlü olduğu yerde gelişme olur, ilerleme olur, inşa olur" dedi.
AK Parti Genel Merkez Kadın Kolları Başkanlığı tarafından 'Kadınla Yükselen Şehirler' temasıyla düzenlenen 'Uluslararası Yerel Yönetimlerde Kadın Zirvesi' İstanbul'da başladı. 5 Aralık 1934'te kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınmasının yıl dönümünde gerçekleştirilen zirvenin 2'nci günü bugün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılımı ile devam etti. Afrika, Asya, Avrupa ve Balkanlar'dan kadın belediye başkanları ile Türkiye'den kadın belediye başkanları ve kadın meclis üyelerini İstanbul'da buluşturan zirve yarın son bulacak.
Yerel yönetimlerdeki iyi uygulamaların paylaşılması ve somut işbirliklerine dönüştürülmesini hedefleyen zirvenin sonunda somutlaştırılan işbirliği protokolleri ve 2025-2026 yol haritası açıklanacak. Bugün gerçekleşen 2'nci gününde zirveye Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yanı sıra Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş, AK Parti Genel Merkez Kadın Kolları Başkanı ve İstanbul Milletvekili Tuğba Işık Ercan, belediye başkanları, milletvekilleri ve meclis üyeleri katıldı.
'KADINLA YÜKSELEN ŞEHİRLER TEMASI ALTINDA ÖNEMLİ MESELELER MASAYA YATIRILACAK'
Burada katılımcılara hitap eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, “AK Parti Kadın Kolları Başkanlığımızın değerli yöneticileri, değerli kadın belediye başkanlarımız, belediye meclis üyelerimiz, saygıdeğer misafirler, hanımefendiler, beyefendiler sizleri en kalbi duygularımla, hürmetle, muhabbetle selamlıyor, AK Parti Genel Merkez Kadın Kolları tarafından düzenlenen Uluslararası Yerel Yönetimlerde Kadın Zirvesi'nde sizlerle beraber olmaktan büyük bir bahtiyarlık duyuyorum. Zirveye katılan değerli misafirlerimize, Avrupa'dan Asya'ya, dünyanın farklı köşelerinden ülkemizi ve İstanbul'umuzu teşrif eden değerli yerel yönetici ve temsilcilere hoş geldiniz, sefalar getirdiniz diyorum. AK Parti Kadın Kolları Başkanlığımızı, Sayın Başkan ve ekibini, zirvede emeği ve katkısı olan tüm arkadaşlarımı tebrik ediyor; katkı sağlayan tüm hocalarımıza, tüm misafirlerimize de şimdiden şükranlarımı iletiyorum. Dün başlayan ve yarın sona erecek zirvemizde 'Kadınla Yükselen Şehirler' teması altında önemli meseleler masaya yatırılacak. Bu kapsamda Türkiye'de şehircilik vizyonu ve konut politikası, şehircilikte kadın ve aile politikaları, akıllı şehirler, enerji yönetimi ve dijital dönüşüm, göçmen politikaları ve sosyal uyum, iklim değişikliği, çevre ve sürdürülebilirlik gibi başlıklarda paneller düzenlenecek, meseleler açık yüreklilikle değerlendirilecek" diye konuştu.
'KADINLARIN OMUZLARINDAKİ YÜK GİDEREK DAHA DA AĞIRLAŞIYOR'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Zirvemize iştirak eden birbirinden seçkin isimlerden gelen tenkit, tespit ve tekliflerin başta partimiz ve hükümetimiz olmak üzere hepimiz açısından yol gösterici olacağına samimiyetle inanıyorum. Şurası bir gerçek ki kırsaldan kentlere doğru göçün artmasıyla birlikte tüm dünyada kadın odaklı şehircilik politikalarına duyulan ihtiyaç her geçen gün kendisini daha fazla hissettiriyor. Daha önce de ifade ettiğim gibi, kadınların omuzlarındaki yük giderek daha da ağırlaşıyor. Kadınlardan bir taraftan geleneksel sorumluluklarını yerine getirmeleri, diğer taraftan da çalışma hayatının içinde bizzat yer alarak aile bütçesine destek olmaları bekleniyor. Kadınlar eskiden olduğu gibi hem aileyi çekip çevirmeye çalışırken hem de çalışma hayatının zorluklarını, sıkıntılarını omuzlamak zorunda kalıyor. Aynı şekilde savaşların, çatışmaların, ekonomik krizlerin, sosyal ve siyasal huzursuzlukların yükünü herkesten fazla kadınlar çekiyor. Dolayısıyla değişimi, teknolojiyi, aşırı ve sağlıksız şehirleşmenin getirdiği sorunları, üç boyutlu şehircilik tasarımını konuştuğumuz bir dönemde tertiplenen bu zirveyi çok ama çok isabetli buluyorum. Zirvenin ufuk açıcı tartışmalara ve somut sonuçlara vesile olmasını canı gönülden temenni ediyorum" ifadelerini kullandı.
'KADININ OLDUĞU YERDE BİRLİK OLUR, DİRLİK OLUR'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Burada şu hususun altını dikkatle çizmek istiyorum. İdeal ve adil bir toplumsal hayat ancak kadınların söz ve hak sahibi olmaları ile mümkündür. Toplum hayatında olduğu gibi şehir hayatı ve yerel yönetimlerde de kadınların etkin olmaları kritik önemdedir. Çünkü her şehir, insanların topluluk halinde yaşadığı her yerleşim birimi, aynı zamanda o insanların evi, yuvası mesabesindedir. Kadının olduğu yerde barış olur, kadının olduğu yerde birlik olur, kadının olduğu yerde dirlik olur. Kadın elinin değdiği yerde huzur ve düzen olur. Kadının güçlü olduğu yerde gelişme olur, ilerleme olur, inşa olur. Tıpkı medeniyetimiz gibi şehirlerimizin de anaç karakterde olması işte bu hakikatin tezahürüdür. Bakınız, kadınların kurucu aklı o kadar kıymetlidir ki bunu gündelik hayatta eşlerden birinin vefat ettiği ailelerde çok net görebiliriz. Eşlerden evin erkeği rahmetli olmuşsa kadın dirayetiyle, metanetiyle, şefkatiyle aileyi kanatları altına alarak tüm bireylere sahip çıkar. Eşi vefat ettikten sonra o ocak sönmüyorsa başında kadın olduğu içindir. O aile dağılmıyorsa kadının kurucu ve kuşatıcı fıtratı sayesindedir. Toplumun çekirdeği olan aile nasıl evvel emirde kadınların fedakarlıkları, gayretleri ve emekleri sayesinde ayakta duruyorsa toplumsal hayatta da şehirler, ülkeler, milletler kadınlar sayesinde ayakta durur. Kemal Tahir'in ifadesiyle, “Devletimizi devlet ana yapan kadınlardır" dedi.
'HER BİRİ EKMEK GİBİ, SU GİBİ AZİZ OLAN BÜTÜN HANIMLARA ŞÜKRANLARIMI SUNUYORUM'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Sizlerin şahsında, siyasi hayatım boyunca beraber yol yürüdüğüm tüm hanım kardeşlerime, dava ve mücadele arkadaşlarıma teşekkür ediyorum. Yine buradan, 81 vilayetimizde yerel yönetimlerde çalışan tüm kadınlara, siyasete ve belediyelere kadın eli değdiren tüm hanım kardeşlerime en kalbi selamlarımı, muhabbetlerimi gönderiyorum. Ressam, şair, bu ülkenin değerlerini sanata dönüştüren Bedri Rahmi Eyüboğlu kadınlar için şöyle diyordu. 'Seni düşündüm şükrederek, su gibi aziz olasın, her daim ekmek gibi mübarek.' Evet, başta eşim ve çocuklarım olmak üzere her biri şükür vesilesi olan, her biri ekmek gibi, su gibi aziz olan bütün hanımlara, bütün hanım kardeşlerime, ülkemize, milletimize ve hareketimize yaptıkları eşsiz katkılar için şükranlarımı sunuyorum" diye konuştu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Bugün ülkemizde kadın hakları açısından önemli bir düzenlemenin 91'inci yıl dönümüdür. 1930 yılında önce belediye seçimlerinde seçme-seçilme hakkı elde eden kadınlar, dört yıl sonra, 5 Aralık 1934'te anayasa ve seçim kanununda yapılan değişikliklerle milletvekili seçme ve seçilme hakkı kazanmıştır. Böylece ülkemizde kadınlar, Avrupa'daki hemcinslerinden çok daha evvel seçme-seçilme hakkına kavuşmuştur. 1935 yılında gerçekleştirilen ilk genel seçimlerde de 17 kadın milletvekili Meclis'te temsil hakkına sahip olmuştur. Temel hak ve özgürlüklerin kullanımında eşit muamelenin önünü açan bu önemli düzenlemenin 91'inci yıl dönümü kutlu olsun diyor, buradaki hanım kardeşlerimin şahsında ülkemizdeki tüm kadınların 5 Aralık Kadın Hakları Günü'nü canı gönülden tebrik ediyorum" ifadelerini kullandı.
'KADINLAR MİLLETİMİZİN KADİM TARİHİNDE HEP MÜSTESNA BİR KONUMDA OLDULAR'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Burada şunu da ifade etmek isterim değerli kardeşlerim. Kadınlar milletimizin kadim tarihinde hep müstesna bir konumda oldular. Uygur dönemine ait yazıtlara bakıldığında 'ana' sözcüğünün her zaman 'baba' sözcüğünden önce geldiği görülür. Tabiri caizse çift başlı kartalın bir başı kadın bir başı erkektir. Kartal'ın bir başı hakan ise diğer başı hatundur. Tarihimizde Ertuğrul Gazi'nin annesi Hayme Ana, Osman Gazi'nin eşi Bala Hatun, Orhan Gazi'nin eşi Nilüfer Hatun, Ankara'da metfun Melike Hatun gibi nice öncü ve örnek kadın şahsiyetler vardır. O fedakar, o cefakar, o özgüven ve haysiyet sahibi kadınları hep şükranla, minnetle yad ediyoruz, bugün de bir kez daha rahmetle anıyoruz. Kadınlar İstiklal Harbimizde de son derece mühim roller üstlenmişlerdir. Şehir şehir dolaşarak Kuva-yi Milliye ve Milli Mücadele'yi halka anlatan; bebeği kucağında olduğu halde cepheye mermi taşıyan, 'Ben cephe gerisinde değil, cephede erkeklerle birlikte savaşacağım' diyerek işgalcilere kök söktüren yiğit kadınlar, erkeklerle birlikte bu topraklar için can verdiler, bize üzerinde özgürce yaşayacağımız bir vatan bıraktılar" dedi.
'TÜRK KADINININ BU HAKKI SALAHİYET VE LİYAKATLE KULLANACAĞINA İNANIYORUM'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Cumhuriyetimizin kuruluşu ve yükselişinde de kadınlar her zaman ön safta yer aldılar. İşte 1930 ve 1934'te yapılan düzenlemelerle kadınların bu mücadelesi onurlandırılmış, bir nevi hakları teslim edilmiştir. Gazi Mustafa Kemal, bu hakkın verilmesinin ardından şöyle demiştir. 'Medeni memleketlerin birçoğunda kadından esirgenen bu hak bugün Türk kadınının elindedir ve onu salahiyet ve liyakatle kullanacaktır.' Evet, bizzat kendi ifadesiyle kadınların liyakat ve salahiyetle kullanmaları için verilen bu hak, Gazinin vefatından sonra gelenler tarafından sabote edilmiş, çeşitli kısıtlamalar ve yasaklarla aşındırılmıştır. Doğrusu, kadınlar bu anayasal haklarını uzun yıllar salahiyetle, liyakatle ve özgürce kullanamadılar. Görünür görünmez birçok engelle karşılaştılar. Mesela başörtüleri dolayısıyla seçilme hakkından mahrum bırakıldılar. Mesela üniversiteyi kazandıklarında karşılarında ikna odalarını buldular. Mesela kılık kıyafetlerinden, mezun oldukları okullardan ötürü ayrımcılığa uğradılar" diye konuştu.
'UNUTMUYORUZ VE HİÇBİR ZAMAN UNUTMAYACAĞIZ'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “28 Şubat'ın baskıcı atmosferinde binlerce kadın eğitim, çalışma, kamuda istihdam haklarından feragat etmek zorunda kaldı. Kadınlar yıllarca inanç değerleriyle okulları, eğitimleri, meslekleri arasında çok travmatik tercihler yapmak mecburiyetinde bırakıldı. Bunların hepsini beraber yaşadık. Biliyorum ki şu an bu salonda bulunan bütün arkadaşlarımın da önemli bir kısmı bu ayrımcılığı iliklerine kadar yaşadı. Şimdi ben buradan soruyorum. Meclise başörtüsüyle girdi diye adeta linç edilen kadınları hangimiz, nasıl unutabiliriz? Okullarda, üniversitelerde yürütülen cadı avını nasıl unutabiliriz? '411 el kaosa kalktı' manşetinin temsil ettiği karanlığı nasıl unutabiliriz? Başörtüsü yasağının sürmesi için Anayasa Mahkemesi'nin kapısında nöbet tutan CHP'yi ve özgürlük düşmanı zihniyetini nasıl unutabiliriz? Bugün sesleri eskisi kadar çok çıkmasa da medyada, sosyal medyada, iş dünyasında, siyasette, bürokraside varlığını hâlen devam ettiren kadın hakları cellatlarını nasıl unutabiliriz? Bunları unutmadık. Unutmuyoruz ve hiçbir zaman unutmayacağız" ifadelerini kullandı.
'TÜRKİYE, KADIN HAKLARI KONUSUNDA ALTIN YILLARINI BİZİM DÖNEMİMİZDE YAŞIYOR'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Her ne kadar kadınlar seçme-seçilme hakkını 91 sene önce elde etmiş olsalar da maalesef bu haklarını hiçbir kısıtlama olmadan kullanmaları uzun, sancılı, zorlu, bedellerle dolu bir mücadeleyi gerekli kılmıştır. Burada şu gerçeği büyük bir gururla ifade etmek isterim. Türkiye, kadın hakları konusunda kelimenin tam manasıyla altın yıllarını bizim dönemimizde yaşıyor. Yıllarca bu meselenin edebiyatını yapanlar hiçbir adım atmazken, biz hanım kardeşlerimizin sosyal hayatta, kamuda, ticarette ve en önemlisi siyasette hak ettikleri yere gelmeleri için yoğun bir gayret içindeyiz" dedi.
'NEREDEN NEREYE'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Bunu son 23 yılın rakamlarına göz attığınızda zaten görüyorsunuz. Göreve geldiğimizde kadınların iş gücüne katılım oranı yüzde 27,9'du. 2025 Eylül ayı itibarıyla bu rakam yüzde 35,7'ye yükseldi. Parlamentodaki kadın milletvekillerinin sayısı 24, kadın temsil oranı ise sadece yüzde 4,4'tü. 2023 Mayıs seçimleriyle Meclis'teki kadın milletvekili sayısı 119'a, temsil oranı ise 5 kat artarak yüzde 19,83'e çıktı. Kadın muhtarların sayısı 117'den 2 bin 1'e yükseldi. Kadın kamu çalışanlarının oranı 2024 yılı itibarıyla yüzde 43,46'ya ulaştı. Kadın valilerimizin sayısını 4 katına, kadın kaymakamlarımızın sayısını ise 3,7 katına çıkardık. 2002'de kadın büyükelçilerimizin sayısı sadece 14 iken bugün 80 kadın büyükelçimiz var. Nereden nereye. 26 bini aşkın hakim ve Cumhuriyet savcımızın 10 bin 372'si kadın yargı mensuplarımızdan oluşuyor. Kadın akademisyenlerin sayısında da ciddi artış oldu. Kadın profesörlerimizin oranı yüzde 24'ten yüzde 36'ya, doçentlerimizin oranı yüzde 31'den yüzde 44'e, öğretim görevlilerimizin oranı yüzde 36'dan yüzde 53'e yükseldi" diye konuştu.
'BU MÜCADELEYİ SONUNA KADAR SİZLERLE BİRLİKTE SÜRDÜRECEĞİZ'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Sadece 23 yıl gibi kısa bir sürede bütün bunları başardık. Mahkeme kapılarından ayrılmayan muhalefete, kadın hakları meselesini marjinal ideolojilerine paravan yapan çeşitli yapılara rağmen başardık. Bu mücadeleyi sonuna kadar sizlerle birlikte sürdüreceğiz. İnşallah daha güzel seviyelere yine birlikte geleceğiz. AK Parti Genel Başkanı ve Türkiye Cumhurbaşkanı olarak bu kardeşinizin, hak ve adalet mücadelenizde daima sizlerin yanında olacağını, bu mücadeleyi sizlerle kalp kalbe yürüteceğini bilmenizi istiyorum. Biz ufkunu, vizyonunu, ülkeye ve millete hizmet aşkını yerel yönetimlerde ortaya koymuş, orada pişmiş, yetişmiş bir siyasi geleneğin temsilcileriyiz. Şahsım başta olmak üzere milletin gönlünde ve hafızasında yer eden birçok isim, belediyelerdeki çalışmaları ve başarılarıyla temayüz etti. Parti olarak yerel düzeyde kazanılan birikimi merkezi idareye, merkezde edinilen tecrübeyi ve vizyonu da mahalli idareye taşımaya önem verdik. Ankara'da milletvekili veya bakan olarak tüm Türkiye'ye hizmet etmiş arkadaşlarımızdan bazıları belediye başkanı olarak kendi illerine de hizmet ettiler, göğsümüzü kabartan işlere imza attılar ve atıyorlar" ifadelerini kullandı.
'YEREL YÖNETİMLERE KADIN ELİ DEĞDİĞİNDE BAŞARI, VİZYON VE KARARLILIK DA OLUYOR'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Kadın belediye başkanlarımız ve meclis üyelerimiz yerel düzeyde AK Parti'nin eser ve hizmet siyasetinin temsilciliğini başarı ile yerine getiriyor. Yerel yönetimlere kadın eli değdiğinde orada sadece estetik, nezaket ve özverinin değil, aynı zamanda başarının, sabrın, vizyonun, şefkatin ve kararlılığın da olduğunu memnuniyetle görüyoruz. Biz de kendilerine her türlü desteği veriyoruz. Vermeyi de sürdüreceğiz. Türkiye'nin kalkınmasında, gelişmesinde, bilhassa vatandaşa dokunan hizmetlerin icrasında mahalli idarelerimiz hayati roller üstlenmektedir. Belediyeler iyi çalıştığında, halka iyi hizmet ettiğinde, merkezi idarenin vizyonunu tamamlayıcı bir işlev görmektedir. Tersi durumda ise vatandaş hak ettiği hizmete kavuşamamakta, iller ve ilçeler arasında halka sunulan hizmetlerin kalitesinde fark oluşmaktadır" dedi.
'2019 SEÇİMLERİ SONRASINDA EL DEĞİŞTİREN BİRÇOK BELEDİYEDE İRTİFA KAYBI YAŞANDI'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “2019 seçimleri sonrasında el değiştiren birçok belediyede bunu bizzat tecrübe ettik. Hizmet ve eser yerine reklamı önceleyen kifayetsiz kişilerin yönetiminde belediyelerimiz hızla irtifa kaybetti. Daha önce pürüzsüz işleyen hizmetlerde aksaklıklar yaşanmaya başladı. Trafik, toplu taşıma, temizlik hizmetleri, çevre düzenlemeleri gibi temel hizmet alanlarında bırakın iyiye gitmeyi, sorunlar derinleşti, kronikleşti, büyüdü, içinden çıkılmaz hale geldi. Tabii bu sorunların yanında yolsuzluk, rüşvet, irtikap, kamu malını talan etme, ahlak ve hukuk dışı skandallar da ne yazık ki Türkiye'yi bir tahribatla karşı karşıya bıraktı. Bütün bunları eklediğimizde ortaya çok daha vahim bir tablo çıkıyor. Biz, 86 milyonun sorumluluğunu taşıdığımız için kötü gidişe engel olmak adına her türlü çabayı gösteriyoruz" diye konuştu.
'HİÇBİR AYRIM YAPMADAN ŞEHRİNE HİZMET EDENİN YANINDA OLACAĞIZ'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Belediyelerin yetişemediği yerlere biz ulaşıyoruz. Kaynakların verimli ve etkin kullanılması için üzerimize düşeni yapıyoruz. Hizmet etmek isteyeni desteklerken milletin malının çarçur edilmesine de yasal sınırlar çerçevesinde müsaade etmiyoruz. Bundan sonra da aynı çizgide bu yola devam edeceğiz. Hiçbir ayrım yapmadan şehrine hizmet edenin yanında olacağız. Yine hiçbir ayrım yapmadan şehrini yağmalayanın karşısında olacağız. Gelinen noktada artık belediyeciliğe daha farklı bir yaklaşımla bakmamız gerekiyor. Yarının şehirlerinin daha yaşanılabilir, daha huzurlu, daha sağlıklı olması bugün atacağımız adımlara bağlıdır. Bir yandan mevcut sorunları çözerken, diğer yandan da asırlık vizyonlarla şehirlerimizi geleceğe hazırlamak durumundayız. Örneğin enerji ihtiyacının arttığı gerçeğinden hareketle enerji planlaması ve yönetimine uygun bir şehircilik politikasını yerleştirmek zorundayız. Sıfır atık çalışmalarını yoğunlaştırarak ve yaygınlaştırarak şehirlerimizin en büyük sorunu haline gelen çevre kirliliği ve israfın önüne geçmek mecburiyetindeyiz" ifadelerini kullandı.
'GÖÇMEN POLİTİKALARI VE SOSYAL UYUM KONUSUNDA MAHALLİ İDARELERİN HAZIRLIKLI OLMASI BÜYÜK ÖNEM ARZ EDİYOR'
Cumhurbaşkanı Erdoğan son olarak, “Bir başka mesele de göçmen politikaları ve sosyal uyum çalışmalarının yapılmasıdır. Bu konuda mahalli idarelerin hazırlıklı olması, yol haritalarını oluşturması ve suya düşmeden yüzmeyi öğrenmiş olması büyük önem arz ediyor. Bunun yolu ise şehir bilincini geliştirmekten, sosyal uyum ve dayanışmayı önemsemekten, şehrin tarihi ve kültürel dokusunu korumaktan geçiyor. Kadın belediye başkanlarımızın bugünün işlerini hakkıyla yaparken yarının şehirlerini kurma çalışmalarını da ihmal etmeyeceğine inanıyorum. Her birinize şimdiden muvaffakiyetler diliyorum. Rabbim yolunuzu, bahtınızı açık etsin diyorum" dedi. (DHA)
Sizlere daha iyi hizmet sunabilmek adına sitemizde çerez konumlandırmaktayız. Kişisel verileriniz, KVKK ve GDPR
kapsamında toplanıp işlenir. Sitemizi kullanarak, çerezleri kullanmamızı kabul etmiş olacaksınız.
En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.
İstanbul- Cumhurbaşkanı Erdoğan: Kadın elinin değdiği yerde huzur ve düzen olur (Geniş haber)
İstanbul- Cumhurbaşkanı Erdoğan: Kadın elinin değdiği yerde huzur ve düzen olur (Geniş haber)
Tuğçe SEZER ODABAŞI-Fırat ALKIZ/İSTANBUL,(DHA) - 'Uluslararası Yerel Yönetimlerde Kadın Zirvesi'nde konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Toplum hayatında olduğu gibi şehir hayatı ve yerel yönetimlerde de kadınların etkin olmaları kritik önemdedir. Çünkü her şehir, insanların topluluk halinde yaşadığı her yerleşim birimi, aynı zamanda o insanların evi, yuvası mesabesindedir. Kadının olduğu yerde barış olur, kadının olduğu yerde birlik olur, kadının olduğu yerde dirlik olur. Kadın elinin değdiği yerde huzur ve düzen olur. Kadının güçlü olduğu yerde gelişme olur, ilerleme olur, inşa olur" dedi.
AK Parti Genel Merkez Kadın Kolları Başkanlığı tarafından 'Kadınla Yükselen Şehirler' temasıyla düzenlenen 'Uluslararası Yerel Yönetimlerde Kadın Zirvesi' İstanbul'da başladı. 5 Aralık 1934'te kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınmasının yıl dönümünde gerçekleştirilen zirvenin 2'nci günü bugün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılımı ile devam etti. Afrika, Asya, Avrupa ve Balkanlar'dan kadın belediye başkanları ile Türkiye'den kadın belediye başkanları ve kadın meclis üyelerini İstanbul'da buluşturan zirve yarın son bulacak.
Yerel yönetimlerdeki iyi uygulamaların paylaşılması ve somut işbirliklerine dönüştürülmesini hedefleyen zirvenin sonunda somutlaştırılan işbirliği protokolleri ve 2025-2026 yol haritası açıklanacak. Bugün gerçekleşen 2'nci gününde zirveye Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yanı sıra Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş, AK Parti Genel Merkez Kadın Kolları Başkanı ve İstanbul Milletvekili Tuğba Işık Ercan, belediye başkanları, milletvekilleri ve meclis üyeleri katıldı.
'KADINLA YÜKSELEN ŞEHİRLER TEMASI ALTINDA ÖNEMLİ MESELELER MASAYA YATIRILACAK'
Burada katılımcılara hitap eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, “AK Parti Kadın Kolları Başkanlığımızın değerli yöneticileri, değerli kadın belediye başkanlarımız, belediye meclis üyelerimiz, saygıdeğer misafirler, hanımefendiler, beyefendiler sizleri en kalbi duygularımla, hürmetle, muhabbetle selamlıyor, AK Parti Genel Merkez Kadın Kolları tarafından düzenlenen Uluslararası Yerel Yönetimlerde Kadın Zirvesi'nde sizlerle beraber olmaktan büyük bir bahtiyarlık duyuyorum. Zirveye katılan değerli misafirlerimize, Avrupa'dan Asya'ya, dünyanın farklı köşelerinden ülkemizi ve İstanbul'umuzu teşrif eden değerli yerel yönetici ve temsilcilere hoş geldiniz, sefalar getirdiniz diyorum. AK Parti Kadın Kolları Başkanlığımızı, Sayın Başkan ve ekibini, zirvede emeği ve katkısı olan tüm arkadaşlarımı tebrik ediyor; katkı sağlayan tüm hocalarımıza, tüm misafirlerimize de şimdiden şükranlarımı iletiyorum. Dün başlayan ve yarın sona erecek zirvemizde 'Kadınla Yükselen Şehirler' teması altında önemli meseleler masaya yatırılacak. Bu kapsamda Türkiye'de şehircilik vizyonu ve konut politikası, şehircilikte kadın ve aile politikaları, akıllı şehirler, enerji yönetimi ve dijital dönüşüm, göçmen politikaları ve sosyal uyum, iklim değişikliği, çevre ve sürdürülebilirlik gibi başlıklarda paneller düzenlenecek, meseleler açık yüreklilikle değerlendirilecek" diye konuştu.
'KADINLARIN OMUZLARINDAKİ YÜK GİDEREK DAHA DA AĞIRLAŞIYOR'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Zirvemize iştirak eden birbirinden seçkin isimlerden gelen tenkit, tespit ve tekliflerin başta partimiz ve hükümetimiz olmak üzere hepimiz açısından yol gösterici olacağına samimiyetle inanıyorum. Şurası bir gerçek ki kırsaldan kentlere doğru göçün artmasıyla birlikte tüm dünyada kadın odaklı şehircilik politikalarına duyulan ihtiyaç her geçen gün kendisini daha fazla hissettiriyor. Daha önce de ifade ettiğim gibi, kadınların omuzlarındaki yük giderek daha da ağırlaşıyor. Kadınlardan bir taraftan geleneksel sorumluluklarını yerine getirmeleri, diğer taraftan da çalışma hayatının içinde bizzat yer alarak aile bütçesine destek olmaları bekleniyor. Kadınlar eskiden olduğu gibi hem aileyi çekip çevirmeye çalışırken hem de çalışma hayatının zorluklarını, sıkıntılarını omuzlamak zorunda kalıyor. Aynı şekilde savaşların, çatışmaların, ekonomik krizlerin, sosyal ve siyasal huzursuzlukların yükünü herkesten fazla kadınlar çekiyor. Dolayısıyla değişimi, teknolojiyi, aşırı ve sağlıksız şehirleşmenin getirdiği sorunları, üç boyutlu şehircilik tasarımını konuştuğumuz bir dönemde tertiplenen bu zirveyi çok ama çok isabetli buluyorum. Zirvenin ufuk açıcı tartışmalara ve somut sonuçlara vesile olmasını canı gönülden temenni ediyorum" ifadelerini kullandı.
'KADININ OLDUĞU YERDE BİRLİK OLUR, DİRLİK OLUR'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Burada şu hususun altını dikkatle çizmek istiyorum. İdeal ve adil bir toplumsal hayat ancak kadınların söz ve hak sahibi olmaları ile mümkündür. Toplum hayatında olduğu gibi şehir hayatı ve yerel yönetimlerde de kadınların etkin olmaları kritik önemdedir. Çünkü her şehir, insanların topluluk halinde yaşadığı her yerleşim birimi, aynı zamanda o insanların evi, yuvası mesabesindedir. Kadının olduğu yerde barış olur, kadının olduğu yerde birlik olur, kadının olduğu yerde dirlik olur. Kadın elinin değdiği yerde huzur ve düzen olur. Kadının güçlü olduğu yerde gelişme olur, ilerleme olur, inşa olur. Tıpkı medeniyetimiz gibi şehirlerimizin de anaç karakterde olması işte bu hakikatin tezahürüdür. Bakınız, kadınların kurucu aklı o kadar kıymetlidir ki bunu gündelik hayatta eşlerden birinin vefat ettiği ailelerde çok net görebiliriz. Eşlerden evin erkeği rahmetli olmuşsa kadın dirayetiyle, metanetiyle, şefkatiyle aileyi kanatları altına alarak tüm bireylere sahip çıkar. Eşi vefat ettikten sonra o ocak sönmüyorsa başında kadın olduğu içindir. O aile dağılmıyorsa kadının kurucu ve kuşatıcı fıtratı sayesindedir. Toplumun çekirdeği olan aile nasıl evvel emirde kadınların fedakarlıkları, gayretleri ve emekleri sayesinde ayakta duruyorsa toplumsal hayatta da şehirler, ülkeler, milletler kadınlar sayesinde ayakta durur. Kemal Tahir'in ifadesiyle, “Devletimizi devlet ana yapan kadınlardır" dedi.
'HER BİRİ EKMEK GİBİ, SU GİBİ AZİZ OLAN BÜTÜN HANIMLARA ŞÜKRANLARIMI SUNUYORUM'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Sizlerin şahsında, siyasi hayatım boyunca beraber yol yürüdüğüm tüm hanım kardeşlerime, dava ve mücadele arkadaşlarıma teşekkür ediyorum. Yine buradan, 81 vilayetimizde yerel yönetimlerde çalışan tüm kadınlara, siyasete ve belediyelere kadın eli değdiren tüm hanım kardeşlerime en kalbi selamlarımı, muhabbetlerimi gönderiyorum. Ressam, şair, bu ülkenin değerlerini sanata dönüştüren Bedri Rahmi Eyüboğlu kadınlar için şöyle diyordu. 'Seni düşündüm şükrederek, su gibi aziz olasın, her daim ekmek gibi mübarek.' Evet, başta eşim ve çocuklarım olmak üzere her biri şükür vesilesi olan, her biri ekmek gibi, su gibi aziz olan bütün hanımlara, bütün hanım kardeşlerime, ülkemize, milletimize ve hareketimize yaptıkları eşsiz katkılar için şükranlarımı sunuyorum" diye konuştu.
'KADINLARIN 5 ARALIK KADIN HAKLARI GÜNÜ'NÜ CANIGÖNÜLDEN TEBRİK EDİYORUM'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Bugün ülkemizde kadın hakları açısından önemli bir düzenlemenin 91'inci yıl dönümüdür. 1930 yılında önce belediye seçimlerinde seçme-seçilme hakkı elde eden kadınlar, dört yıl sonra, 5 Aralık 1934'te anayasa ve seçim kanununda yapılan değişikliklerle milletvekili seçme ve seçilme hakkı kazanmıştır. Böylece ülkemizde kadınlar, Avrupa'daki hemcinslerinden çok daha evvel seçme-seçilme hakkına kavuşmuştur. 1935 yılında gerçekleştirilen ilk genel seçimlerde de 17 kadın milletvekili Meclis'te temsil hakkına sahip olmuştur. Temel hak ve özgürlüklerin kullanımında eşit muamelenin önünü açan bu önemli düzenlemenin 91'inci yıl dönümü kutlu olsun diyor, buradaki hanım kardeşlerimin şahsında ülkemizdeki tüm kadınların 5 Aralık Kadın Hakları Günü'nü canı gönülden tebrik ediyorum" ifadelerini kullandı.
'KADINLAR MİLLETİMİZİN KADİM TARİHİNDE HEP MÜSTESNA BİR KONUMDA OLDULAR'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Burada şunu da ifade etmek isterim değerli kardeşlerim. Kadınlar milletimizin kadim tarihinde hep müstesna bir konumda oldular. Uygur dönemine ait yazıtlara bakıldığında 'ana' sözcüğünün her zaman 'baba' sözcüğünden önce geldiği görülür. Tabiri caizse çift başlı kartalın bir başı kadın bir başı erkektir. Kartal'ın bir başı hakan ise diğer başı hatundur. Tarihimizde Ertuğrul Gazi'nin annesi Hayme Ana, Osman Gazi'nin eşi Bala Hatun, Orhan Gazi'nin eşi Nilüfer Hatun, Ankara'da metfun Melike Hatun gibi nice öncü ve örnek kadın şahsiyetler vardır. O fedakar, o cefakar, o özgüven ve haysiyet sahibi kadınları hep şükranla, minnetle yad ediyoruz, bugün de bir kez daha rahmetle anıyoruz. Kadınlar İstiklal Harbimizde de son derece mühim roller üstlenmişlerdir. Şehir şehir dolaşarak Kuva-yi Milliye ve Milli Mücadele'yi halka anlatan; bebeği kucağında olduğu halde cepheye mermi taşıyan, 'Ben cephe gerisinde değil, cephede erkeklerle birlikte savaşacağım' diyerek işgalcilere kök söktüren yiğit kadınlar, erkeklerle birlikte bu topraklar için can verdiler, bize üzerinde özgürce yaşayacağımız bir vatan bıraktılar" dedi.
'TÜRK KADINININ BU HAKKI SALAHİYET VE LİYAKATLE KULLANACAĞINA İNANIYORUM'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Cumhuriyetimizin kuruluşu ve yükselişinde de kadınlar her zaman ön safta yer aldılar. İşte 1930 ve 1934'te yapılan düzenlemelerle kadınların bu mücadelesi onurlandırılmış, bir nevi hakları teslim edilmiştir. Gazi Mustafa Kemal, bu hakkın verilmesinin ardından şöyle demiştir. 'Medeni memleketlerin birçoğunda kadından esirgenen bu hak bugün Türk kadınının elindedir ve onu salahiyet ve liyakatle kullanacaktır.' Evet, bizzat kendi ifadesiyle kadınların liyakat ve salahiyetle kullanmaları için verilen bu hak, Gazinin vefatından sonra gelenler tarafından sabote edilmiş, çeşitli kısıtlamalar ve yasaklarla aşındırılmıştır. Doğrusu, kadınlar bu anayasal haklarını uzun yıllar salahiyetle, liyakatle ve özgürce kullanamadılar. Görünür görünmez birçok engelle karşılaştılar. Mesela başörtüleri dolayısıyla seçilme hakkından mahrum bırakıldılar. Mesela üniversiteyi kazandıklarında karşılarında ikna odalarını buldular. Mesela kılık kıyafetlerinden, mezun oldukları okullardan ötürü ayrımcılığa uğradılar" diye konuştu.
'UNUTMUYORUZ VE HİÇBİR ZAMAN UNUTMAYACAĞIZ'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “28 Şubat'ın baskıcı atmosferinde binlerce kadın eğitim, çalışma, kamuda istihdam haklarından feragat etmek zorunda kaldı. Kadınlar yıllarca inanç değerleriyle okulları, eğitimleri, meslekleri arasında çok travmatik tercihler yapmak mecburiyetinde bırakıldı. Bunların hepsini beraber yaşadık. Biliyorum ki şu an bu salonda bulunan bütün arkadaşlarımın da önemli bir kısmı bu ayrımcılığı iliklerine kadar yaşadı. Şimdi ben buradan soruyorum. Meclise başörtüsüyle girdi diye adeta linç edilen kadınları hangimiz, nasıl unutabiliriz? Okullarda, üniversitelerde yürütülen cadı avını nasıl unutabiliriz? '411 el kaosa kalktı' manşetinin temsil ettiği karanlığı nasıl unutabiliriz? Başörtüsü yasağının sürmesi için Anayasa Mahkemesi'nin kapısında nöbet tutan CHP'yi ve özgürlük düşmanı zihniyetini nasıl unutabiliriz? Bugün sesleri eskisi kadar çok çıkmasa da medyada, sosyal medyada, iş dünyasında, siyasette, bürokraside varlığını hâlen devam ettiren kadın hakları cellatlarını nasıl unutabiliriz? Bunları unutmadık. Unutmuyoruz ve hiçbir zaman unutmayacağız" ifadelerini kullandı.
'TÜRKİYE, KADIN HAKLARI KONUSUNDA ALTIN YILLARINI BİZİM DÖNEMİMİZDE YAŞIYOR'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Her ne kadar kadınlar seçme-seçilme hakkını 91 sene önce elde etmiş olsalar da maalesef bu haklarını hiçbir kısıtlama olmadan kullanmaları uzun, sancılı, zorlu, bedellerle dolu bir mücadeleyi gerekli kılmıştır. Burada şu gerçeği büyük bir gururla ifade etmek isterim. Türkiye, kadın hakları konusunda kelimenin tam manasıyla altın yıllarını bizim dönemimizde yaşıyor. Yıllarca bu meselenin edebiyatını yapanlar hiçbir adım atmazken, biz hanım kardeşlerimizin sosyal hayatta, kamuda, ticarette ve en önemlisi siyasette hak ettikleri yere gelmeleri için yoğun bir gayret içindeyiz" dedi.
'NEREDEN NEREYE'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Bunu son 23 yılın rakamlarına göz attığınızda zaten görüyorsunuz. Göreve geldiğimizde kadınların iş gücüne katılım oranı yüzde 27,9'du. 2025 Eylül ayı itibarıyla bu rakam yüzde 35,7'ye yükseldi. Parlamentodaki kadın milletvekillerinin sayısı 24, kadın temsil oranı ise sadece yüzde 4,4'tü. 2023 Mayıs seçimleriyle Meclis'teki kadın milletvekili sayısı 119'a, temsil oranı ise 5 kat artarak yüzde 19,83'e çıktı. Kadın muhtarların sayısı 117'den 2 bin 1'e yükseldi. Kadın kamu çalışanlarının oranı 2024 yılı itibarıyla yüzde 43,46'ya ulaştı. Kadın valilerimizin sayısını 4 katına, kadın kaymakamlarımızın sayısını ise 3,7 katına çıkardık. 2002'de kadın büyükelçilerimizin sayısı sadece 14 iken bugün 80 kadın büyükelçimiz var. Nereden nereye. 26 bini aşkın hakim ve Cumhuriyet savcımızın 10 bin 372'si kadın yargı mensuplarımızdan oluşuyor. Kadın akademisyenlerin sayısında da ciddi artış oldu. Kadın profesörlerimizin oranı yüzde 24'ten yüzde 36'ya, doçentlerimizin oranı yüzde 31'den yüzde 44'e, öğretim görevlilerimizin oranı yüzde 36'dan yüzde 53'e yükseldi" diye konuştu.
'BU MÜCADELEYİ SONUNA KADAR SİZLERLE BİRLİKTE SÜRDÜRECEĞİZ'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Sadece 23 yıl gibi kısa bir sürede bütün bunları başardık. Mahkeme kapılarından ayrılmayan muhalefete, kadın hakları meselesini marjinal ideolojilerine paravan yapan çeşitli yapılara rağmen başardık. Bu mücadeleyi sonuna kadar sizlerle birlikte sürdüreceğiz. İnşallah daha güzel seviyelere yine birlikte geleceğiz. AK Parti Genel Başkanı ve Türkiye Cumhurbaşkanı olarak bu kardeşinizin, hak ve adalet mücadelenizde daima sizlerin yanında olacağını, bu mücadeleyi sizlerle kalp kalbe yürüteceğini bilmenizi istiyorum. Biz ufkunu, vizyonunu, ülkeye ve millete hizmet aşkını yerel yönetimlerde ortaya koymuş, orada pişmiş, yetişmiş bir siyasi geleneğin temsilcileriyiz. Şahsım başta olmak üzere milletin gönlünde ve hafızasında yer eden birçok isim, belediyelerdeki çalışmaları ve başarılarıyla temayüz etti. Parti olarak yerel düzeyde kazanılan birikimi merkezi idareye, merkezde edinilen tecrübeyi ve vizyonu da mahalli idareye taşımaya önem verdik. Ankara'da milletvekili veya bakan olarak tüm Türkiye'ye hizmet etmiş arkadaşlarımızdan bazıları belediye başkanı olarak kendi illerine de hizmet ettiler, göğsümüzü kabartan işlere imza attılar ve atıyorlar" ifadelerini kullandı.
'YEREL YÖNETİMLERE KADIN ELİ DEĞDİĞİNDE BAŞARI, VİZYON VE KARARLILIK DA OLUYOR'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Kadın belediye başkanlarımız ve meclis üyelerimiz yerel düzeyde AK Parti'nin eser ve hizmet siyasetinin temsilciliğini başarı ile yerine getiriyor. Yerel yönetimlere kadın eli değdiğinde orada sadece estetik, nezaket ve özverinin değil, aynı zamanda başarının, sabrın, vizyonun, şefkatin ve kararlılığın da olduğunu memnuniyetle görüyoruz. Biz de kendilerine her türlü desteği veriyoruz. Vermeyi de sürdüreceğiz. Türkiye'nin kalkınmasında, gelişmesinde, bilhassa vatandaşa dokunan hizmetlerin icrasında mahalli idarelerimiz hayati roller üstlenmektedir. Belediyeler iyi çalıştığında, halka iyi hizmet ettiğinde, merkezi idarenin vizyonunu tamamlayıcı bir işlev görmektedir. Tersi durumda ise vatandaş hak ettiği hizmete kavuşamamakta, iller ve ilçeler arasında halka sunulan hizmetlerin kalitesinde fark oluşmaktadır" dedi.
'2019 SEÇİMLERİ SONRASINDA EL DEĞİŞTİREN BİRÇOK BELEDİYEDE İRTİFA KAYBI YAŞANDI'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “2019 seçimleri sonrasında el değiştiren birçok belediyede bunu bizzat tecrübe ettik. Hizmet ve eser yerine reklamı önceleyen kifayetsiz kişilerin yönetiminde belediyelerimiz hızla irtifa kaybetti. Daha önce pürüzsüz işleyen hizmetlerde aksaklıklar yaşanmaya başladı. Trafik, toplu taşıma, temizlik hizmetleri, çevre düzenlemeleri gibi temel hizmet alanlarında bırakın iyiye gitmeyi, sorunlar derinleşti, kronikleşti, büyüdü, içinden çıkılmaz hale geldi. Tabii bu sorunların yanında yolsuzluk, rüşvet, irtikap, kamu malını talan etme, ahlak ve hukuk dışı skandallar da ne yazık ki Türkiye'yi bir tahribatla karşı karşıya bıraktı. Bütün bunları eklediğimizde ortaya çok daha vahim bir tablo çıkıyor. Biz, 86 milyonun sorumluluğunu taşıdığımız için kötü gidişe engel olmak adına her türlü çabayı gösteriyoruz" diye konuştu.
'HİÇBİR AYRIM YAPMADAN ŞEHRİNE HİZMET EDENİN YANINDA OLACAĞIZ'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Belediyelerin yetişemediği yerlere biz ulaşıyoruz. Kaynakların verimli ve etkin kullanılması için üzerimize düşeni yapıyoruz. Hizmet etmek isteyeni desteklerken milletin malının çarçur edilmesine de yasal sınırlar çerçevesinde müsaade etmiyoruz. Bundan sonra da aynı çizgide bu yola devam edeceğiz. Hiçbir ayrım yapmadan şehrine hizmet edenin yanında olacağız. Yine hiçbir ayrım yapmadan şehrini yağmalayanın karşısında olacağız. Gelinen noktada artık belediyeciliğe daha farklı bir yaklaşımla bakmamız gerekiyor. Yarının şehirlerinin daha yaşanılabilir, daha huzurlu, daha sağlıklı olması bugün atacağımız adımlara bağlıdır. Bir yandan mevcut sorunları çözerken, diğer yandan da asırlık vizyonlarla şehirlerimizi geleceğe hazırlamak durumundayız. Örneğin enerji ihtiyacının arttığı gerçeğinden hareketle enerji planlaması ve yönetimine uygun bir şehircilik politikasını yerleştirmek zorundayız. Sıfır atık çalışmalarını yoğunlaştırarak ve yaygınlaştırarak şehirlerimizin en büyük sorunu haline gelen çevre kirliliği ve israfın önüne geçmek mecburiyetindeyiz" ifadelerini kullandı.
'GÖÇMEN POLİTİKALARI VE SOSYAL UYUM KONUSUNDA MAHALLİ İDARELERİN HAZIRLIKLI OLMASI BÜYÜK ÖNEM ARZ EDİYOR'
Cumhurbaşkanı Erdoğan son olarak, “Bir başka mesele de göçmen politikaları ve sosyal uyum çalışmalarının yapılmasıdır. Bu konuda mahalli idarelerin hazırlıklı olması, yol haritalarını oluşturması ve suya düşmeden yüzmeyi öğrenmiş olması büyük önem arz ediyor. Bunun yolu ise şehir bilincini geliştirmekten, sosyal uyum ve dayanışmayı önemsemekten, şehrin tarihi ve kültürel dokusunu korumaktan geçiyor. Kadın belediye başkanlarımızın bugünün işlerini hakkıyla yaparken yarının şehirlerini kurma çalışmalarını da ihmal etmeyeceğine inanıyorum. Her birinize şimdiden muvaffakiyetler diliyorum. Rabbim yolunuzu, bahtınızı açık etsin diyorum" dedi. (DHA)
Kaynak: DHA
En Çok Okunan Haberler